Śtgjöld hins opinbera voru 46% af VLF įriš 2024 og hallinn 3,5 prósent, sem jafngildir um 161 milljarši króna. Mikill hluti hallans skżršist af kostnaši vegna eldsumbrota į Reykjanesskaga, sem nam um tveimur prósentum af VLF. Aš teknu tilliti til žessa batnaši afkoman og spįš er ašeins 0,5 prósenta halla į žessu įri.
Ragnar S. Kristjįnsson hagfręšingur į mįlefnasviši Višskiptarįšs segir žó vonbrigši aš fjįrlög eigi ekki aš verša hallalaus fyrr en 2028, lķkt og kemur fram ķ fjįrmįlastefnu rķkisstjórnarinnar. „Viš höldum įfram aš leggja įherslu į varanlegar hagręšingarašgeršir, ekki einskiptisašgeršir,“ segir hann. „Žaš vantar skżrari įętlun um hvernig į aš nį žessu markmiši og hvar eigi aš skera nišur.“
Hann bendir į aš kynntar hafi veriš hagręšingartillögur, en aš žęr hafi ekki komiš beint frį stjórnvöldum sjįlfum heldur veriš unnar af hópi sem įtti aš leggja fram hugmyndir. „Viš bindum vonir viš aš sett verši aukin įhersla į žetta į komandi žingvetri. Almenningur hefur žegar tekiš sinn žįtt, nś eru žaš stjórnvöld sem žurfa aš sżna į spilin.“
Hafsteinn Hauksson ašalhagfręšingur Kviku segir aš rķkisfjįrmįlin į Ķslandi standi almennt įgętlega. Skuldastaša hins opinbera sé mun lęgri en ķ stóru išnrķkjunum og muni lękka enn frekar meš sölu eftirstandandi hlutar ķ Ķslandsbanka og uppgjöri ĶL-sjóšs. Hann segir aš horfur séu į aš rķkiš skili jįkvęšum frumjöfnuši strax į žessu įri, sem skipti meira mįli fyrir sjįlfbęrni rķkisfjįrmįlanna en heildarjöfnušurinn sjįlfur.
Hann bendir į aš takmörkun śtgjaldavaxtar hins opinbera og stöšvun hallareksturs hafi veriš efst į blaši ķ stjórnarsįttmįla rķkisstjórnarinnar. Ķ fjįrmįlaįętlun sé gert rįš fyrir vaxandi afgangi af frumjöfnuši og lękkun skulda, sem hann segir aš séu markmiš góšra gjalda verš. Nś skipti hins vegar mestu aš standa viš žessi markmiš į nęstu įrum.
„Ég myndi halda aš įhęttan ķ rķkisfjįrmįlunum sé meiri nišur į viš, t.d. ef hagvöxtur veršur minni en ķ forsendum fjįrmįlaįętlunar eša ef varnarmįl krefjast aukinna śtgjalda lķkt og horfur eru į. Ef svo fer skiptir miklu mįli aš stjórnvöld gefi ekki afslįtt af markmišum sķnum um įbyrgš ķ rķkisrekstrinum og standi viš fyrirheit um aš grynnka į skuldum. Žaš skiptir miklu fyrir hagsęld til lengri tķma aš byggja upp įfallažol ķ rķkisfjįrmįlunum į mešan viš höfum ekki vindinn ķ fangiš,“ segir Hafsteinn.
Frjósemin hrķšfalliš
Ķbśar landsins eru nś um 390 žśsund og spįš er aš žeir nįi 400 žśsund įriš 2027. Erlendir rķkisborgarar eru 20,1% ķbśa, og stóran hluta nżlegrar fjölgunar mį rekja til eftirspurnar eftir vinnuafli ķ feršažjónustu og tengdum greinum.
Ragnar segir aš stór hluti efnahagsbata sķšustu įra hafi byggst į komu erlends vinnuafls.
„Hlutfall erlendra rķkisborgara af ķbśum į besta vinnualdri hefur fariš śr 16% įriš 2010 ķ 33%. Žetta hefur hjįlpaš til viš aš višhalda hįu atvinnustigi,“ segir hann.
Frjósemishlutfalliš hefur hins vegar falliš nišur ķ 1,56 börn į konu įriš 2024, lęgsta męling frį upphafi skrįninga. Ragnar telur aš žetta hafi ekki haft teljandi įhrif į vinnumarkaš til skamms tķma, en aš langtķmaįhrifin gętu oršiš umręšuefni sķšar. „Ef laun haldast hį mišaš viš önnur EES-rķki, mun ķslenski vinnumarkašurinn halda įfram aš vera eftirsóttur, fólk mun sękja hingaš og lękkandi frjósemi mun ekki hafa mikil efnahagsleg įhrif til skamms tķma,“ segir hann.
Lesa mį greinina ķ heild sinni ķ VišskiptaMogganum.