Ísraelum verður ekki meinuð þátttaka í söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva, Eurovision, þrátt fyrir að nokkur aðildarríki EBU, Sambands evrópskra sjónvarpsstöðva, þar á meðal Ísland, hafi mælst til þess að svo yrði gert vegna vígaferla Ísraela á hendur Palestínumönnum.
Á aðalfundi EBU, sem lýkur í London í dag, lauk umræðu um málið án ákvörðunar og var tillögunni vísað til næsta fundar sambandsins á vetrarmánuðum og þá með hliðsjón af gangi mála á Gasasvæðinu.
Eins og Morgunblaðið greindi frá í júnílok lagði Stefán Jón Hafstein stjórnarformaður Ríkisútvarpsins fram svohljóðandi bókun fyrir hönd ríkisstjórnarflokkanna:
Komi fram tillaga á vettvangi EBU um að vísa ísraelska ríkisútvarpinu úr samtökunum og/eða söngvakeppninni vegna framgöngu ísraelskra stjórnvalda gagnvart íbúum á Gaza-svæðinu beinir stjórn þeim tilmælum til Ríkisútvarpsins að styðja slíka tillögu að höfðu samráði við stjórn. Þar er vísað til fordæmis gagnvart Rússlandi og Hvíta-Rússlandi vegna óviðunandi framgöngu þeirra ríkja.
Taldi stjórnina umboðslausa
Í tilefni af bókun meirihlutans lagði Ingvar Smári Birgisson, fulltrúi Sjálfstæðisflokks, fram tillögu um að útvarpsstjóra yrði falið að óska eftir skriflegu áliti hluthafa Ríkisútvarpsins, hvers fulltrúi er ráðherra menningarmála, á því hvort Ríkisútvarpið ætti að styðja áðurnefnda tillögu á vettvangi EBU.
Fjórir stjórnarmenn studdu tillöguna en hún var felld með fimm atkvæðum meirihlutans. Þá lagði Eiríkur S. Svavarsson, fulltrúi Miðflokksins, fram bókun þar sem hann kvaðst ekki telja að stjórnin hefði umboð til umræddrar ákvarðanatöku. Hún væri í eðli sínu pólitísk og rétt að um hana hefði útvarpsstjóri samráð við ráðherra á sama hátt og gert var þegar Rússlandi var vikið úr Eurovision. Hinir þrír fulltrúar minnihluta lýstu þá yfir að þeir styddu bókunina.
https://www.mbl.is/frettir/innlent/2025/06/28/tekist_a_um_malefni_eurovision/
Í aðsendri grein sinni á Vísi á þriðjudaginn, 1. júlí, skrifaði Stefán Jón Hafstein að stjórn EBU stæði frammi fyrir afdrifaríkri ákvörðun: „Ætti ríki sem situr undir trúverðugum ásökunum um stríðsglæpi að fá að vera áfram þátttakandi á menningarhátíð Evrópu?“
Þátttaka Rússlands vanvirða
Bendir Stefán Jón á að austurríski söngvarinn og Eurovision-sigurvegarinn hafi dregið línuna og látið eftirfarandi orð falla: „Ég vil að næsta Eurovision fari fram í Vín án Ísraels.“
Skrifar Stefán Jón að eftir innrás Rússa í Úkraínu árið 2022 hafi EBU tekið þá siðferðislegu ákvörðun að útiloka Rússland frá keppninni. Sagði í framhaldinu í grein hans:
Evrópuríki á borð við Svíþjóð, Finnland, Pólland og Ísland kröfðust þess í nafni friðar og samstöðu. EBU sagði: „Ákvörðunin endurspeglar áhyggjur af því að, í ljósi fordæmalausrar kreppu í Úkraínu, myndi þátttaka rússnesks atriðis í keppninni þetta árið vanvirða keppnina.“ Síðan var sagt í yfirlýsingu: „Framkvæmdastjórn EBU tók ákvörðunina með hliðsjón af reglum keppninnar og gildi EBU, eftir víðtækt samráð meðal aðildarlanda.“
Í umfjöllun ísraelska vefmiðilsins Ynet er haft eftir embættismönnum í ranni EBU að þátttaka Ísraels í Eurovision muni velta á því hvernig ófriðurinn á Gasa þróist. „Haldi stríðið áfram í vetur, þegar málefnið verður tekið upp á ný, mun [ísraelska ríkisútvarpið] KAN eiga óhægt um vik að halda áfram þátttöku,“ skrifar blaðamaður Ynet, en nokkur ríki hafa sett sig upp á móti því að Ísraelar fái að stíga á svið, svo sem Ísland, Slóvenía, Írland og Spánn.
Meira en söngvakeppni í augum Ísraela
Lönd sem hins vegar styðja Ísrael til þátttöku eru Austurríki, Grikkland, Kýpur, Sviss og Þýskaland, en fulltrúar breska ríkisútvarpsins BBC lýstu því yfir að útvarpið gengi ekki til neinnar atkvæðagreiðslu um málið – hins vegar fagnaði það áframhaldandi umræðu.
Giannis Argyriou skrifar um málið á Eurovision-fréttasíðuna Eurovisionfun og vitnar þar í lögfræðing ísraelska ríkisútvarpsins, Ayala Mizrahi, sem segir Eurovision vera mun meira en söngvakeppni í augum Ísraela og bendir á þær áraraðir sem Ísrael hefur tekið þátt í keppninni.
Af öllum framlögum Ísraela í keppninni frá upphafi þátttöku þeirra árið 1973, er Íslendingum, sem komnir eru af léttasta skeiði, ef til vill hve ferskust í minni frammistaða þeirra félaga Avi Kushnir og Natan Datner árið 1987 sem þeir sungu á hebresku, lagið Shir Habatlanim, eða Rónalagið í íslenskri þýðingu.
Margir minnast þess væntanlega sem „Húbba húlle“-lagsins sem hlaut aðeins 73 stig í keppninni árið 1987 og varð tilefni þess að menningarmálaráðherra Ísraels hótaði að segja af sér embætti. Sama ár söng Halla Margrét Hægt og hljótt eftirminnilega sem skilaði henni sextánda sætinu – sama sæti og Gleðibankinn vermdi í fyrstu keppninni með þátttöku Íslands, í Bergen í Noregi 3. maí 1986.