Ásgeir Ingvars­son kaf­ar ofan í frétt­ir af er­lend­um vett­vangi í ViðskiptaMogg­an­um á miðviku­dög­um.

Óeirðir geisa í Los Angeles og það blasir ekki endilega við með hvorri fylkingunni á að halda.

Annars vegar höfum við lögregluna, þjóðvarðliðið og Trump, og þau sjónarmið að það sé öllum samfélögum mikilvægt að farið sé eftir lögum og leikreglum, og að það sé eðlilegt og æskilegt að mæta því af fullri hörku þegar mótmæli snúast upp í ofbeldi og eignaspjöll.

Hins vegar höfum við ósköp venjulegt fólk sem er upp til hópa löghlýðið og vinnusamt, og biður ekki um að fá neitt gefins. Þetta fólk vill einfaldlega fá að vera frjálst og fá að nýta þau tækifæri sem því bjóðast svo að það geti smám saman bætt lífskjör sín.

Þetta fólk hefur ekki tilskilin leyfi til að búa eða starfa í Bandaríkjunum, en hefur samt ekki brotið á nokkrum manni, og er ekkert sérlega flókið að færa sannfærandi rök fyrir því að innflytjendalöggjöf Bandaríkjanna (og flestra annarra landa) sé ólög sem eðlilegt og æskilegt væri að hundsa.

Frelsið til að flytja

Ég hef mikla samúð með reiða og óttaslegna fólkinu í Los Angeles, enda er ég innflytjandi sjálfur og hef í næstum aldarfjórðung verið á flandri um heiminn í leit að góðum samastað – einhvers staðar fjarri dýrtíðinni, kuldanum og fámenninu á Íslandi. Ég uni mér svo miklu betur í stórborgum og hita, og best af öllu þykir mér að vera á svolítið framandi slóðum.

Hamingjuna, ævintýrin og tækifærin er að finna í öðru landi, og það sama gildir um flutninga fólks á milli landa og um flutninga á varningi, þjónustu og fjármagni, að þegar á heildina er litið væri það heiminum fyrir bestu ef við leyfðum einfaldlega framboði og eftirspurn að ráða hvar fólk sest að.

Gallinn er, auðvitað, að ef það á að geta gengið upp að hafa landamærin galopin þyrftu öll önnur svið samfélagsins líka að vera frjáls og ríkisafskipti í lágmarki. Opin landamæri þýða t.d. að það væri af og frá að halda úti ríkisreknu velferðarkerfi, og húsnæðismarkaðurinn þarf að vera frjáls svo að hægt væri að mæta innstreymi fólks jafnharðan með auknu framboði á íbúðum.

Þeir sem aðhyllast opin landamæri ættu því líka að aðhyllast hámarks frjálshyggju. Öðruvísi gengur dæmið ekki upp.

Innflytjendastefna Norður-Garðabæjar

Þegar ég er beðinn um að veita mína sýn á innflytjendamál finnst mér gaman að slá um mig með því að fá að láni 200 ára gamla rökleiðslu frá Frédéric Bastiat.

Franski hagfræðingurinn og stjórnspekingurinn benti á að ef það gagnaðist þjóðum að reisa tolla- og haftamúra til að verja eigin hagkerfi, þá hlyti það sama að eiga við um smærri einingar samfélagsins. Hvað ef hvert hérað legði á sína eigin tolla til að vernda eigin framleiðslu? Hvað ef hver borg reyndi að bægja samkeppni í burtu með álögum á allan varning sem kæmi inn fyrir borgarmörkin? Með þessari einföldu framsetningu sýndi Bastiat fram á hversu skaðleg efnahagsleg verndarstefna getur verið, því að allir sjá hversu galið það væri ef tollamúrar væru reistir á milli borga eða landshluta. Auðvitað á það sama við þegar viðskiptamúrar eru reistir á milli þjóða: allir tapa.

Það má greina innflytjendastefnu þjóða með sama hætti. Þeir sem vilja reisa skorður við innstreymi innflytjenda halda því yfirleitt fram að þannig megi vernda störf, létta á innviðum, og stuðla að betra jafnvægi í hagkerfinu. En fyrst það er gott og æskilegt að Alþingi, með sitt lýðræðislega umboð, ákveði hverjir mega flytja til landsins, væri þá ekki líka æskilegt ef bæjarstjórnin í Garðabæ ákvæði að stjórna því hverjir mættu búa og starfa í bæjarfélaginu? Hvað ef girðing væri strengd þvert yfir bæinn, svo að fólk í norðurhlutanum þyrfti sérstakt leyfi til að búa og starfa í suðurhlutanum – og öfugt? Hver myndi græða á því? Myndi það vernda störf og styrkja hagkerfi hvors bæjarhluta fyrir sig? Myndi fólki þykja það nóg að réttlæta svona inngrip með því að vísa til lýðræðislegs vilja meirihlutans?

Það er ágætis mælikvarði á inngrip og afskipti stjórnvalda að skoða hvort okkur finnst þau eiga við bæði á smáum skala og stórum skala. Ef okkur þykir eðlilegt að tiltekið land reki stífa innflytjendastefnu, en finnst það af og frá – og gallarnir augljósir – þegar lagt er til að gera það sama í tilteknum bæ eða tilteknu hverfi, þá gæti það verið vísbending um að inngripin og afskiptin séu ekki eins æskileg og gagnleg og okkur virtist í fyrstu.

Svo er ágætt að minna á að það er ekki bara innflytjandinn sjálfur sem tapar á því að vera ekki hleypt inn (eða vera hent út). Sá sem vildi ráða hann í vinnu fer á mis við starfskraft og situr uppi með lakari kost. Sá sem vildi leigja honum íbúð fer á mis við leigjanda og situr sömuleiðis uppi með lakari kost. Öll fyrirtækin sem vildu selja honum buxur, vínarbrauð, sófasett og endajaxlatöku fara á mis við viðskiptavin. Þeir sem vildu eiga hann fyrir vin fara á mis við félagsskapinn, og þeir sem vildu knúsa hann og kyssa fara á mis við elskhuga.

Innflytjandi í paradís

Talandi um elskhuga, þá var viðskiptablaðamaður á flandri að koma sér fyrir á nýjum stað, og er að íhuga það vandlega að ílengjast hér í Santiago de los Caballeros, mitt í Dóminíska lýðveldinu. Hundurinn og kötturinn komu auðvitað með, en hundurinn er hér um bil orðinn of gamall fyrir heimshornaflakkið og kannski ágætt að taka gott stopp hér í góða veðrinu og nota þá mánuði eða misseri sem 18 ára fjórfætlingurinn á eftir til að kjassa litlu bolluna og ofdekra sem aldrei fyrr.

Þrátt fyrir að reynsla eyjaskeggja af Spánverjunum, hér fyrr á öldum, hafi ekki verið sérstaklega góð hafa Dóminíkarnir haft rænu á að reyna ekki að halda útlendingum úti, og virðist frekar auðsótt að fá dvalarleyfi í landinu.

Enginn myndi græða á að hafa reglurnar strangari, og það að fá hingað einn íslenskan blaðamann yrði ágætis hvalreki fyrir hagkerfið, enda um að ræða blaðamann sem er eyðsluseggur og góðu vanur, og með mánaðarleg heimilisútgjöld sem jafngilda margföldum mánaðarlaunum hins dæmigerða Dóminíka.

Hér er sköttum stillt í hóf, og hér þykir ekki bara sjálfsagt að selja romm í matvöruverslunum, heldur líka fyrsta flokks vindla sem er stillt upp á besta stað. Enda er Santiago de los Caballeros í miðju tóbaksræktarhéraði Dóminíska lýðveldisins, og hér hafa t.d. Davidoff, Montecristo, og Arturo Fuente sínar verksmiðjur.

Best af öllu er að heimamenn eru upp til hópa hið elskulegasta fólk, og einhvern veginn hefur tekist að blanda hér saman fallegustu genum Evrópu, Afríku og Karíbahafsins.

Svona er það stundum, að stysta leiðin að hamingjunni er að pakka ofan í tösku og fljúga til annars lands, og vona að innflytjendalöggjöfin sé ekki úr hófi ströng í paradís.