Hjónin Derek Mundell og Alda Möller eru búsett í Kópavogi. Garðurinn við heimili þeirra er sérlega fallegur, blóm og plöntur í fallega snyrtum beðum, tré sem klippt eru af mikilli natni, grasblettur sem er sleginn annan hvern dag og gæti allt eins verið púttvöllur. Í miðjum garðinum er lítil tjörn og víða má sjá litlar styttur sem Alda segir barnabörnin hafa gaman af að koma fyrir.

Það hafa farið nokkur bílhlöss af mold í garðinn. Grasið var í órækt þegar við fluttum hingað en með því að hirða það almennilega, bera á og mosatæta þá breyttist grasflötin smátt og smátt. Ég hef alltaf mosatætt einu sinni á vori síðan við komum hingað, en þurfti ekki að gera það í vor því mosinn var bara horfinn,“ segir Derek Mundell íbúi í Kópavogi um grasflötina í garðinum og bætir við að þau taki mosann en eitri ekki. „Mosinn gefst upp á endanum og grasið tekur við.“

Þau reyna að halda í grasflötina og segjast passa að hún gjaldi ekki fyrir beðin og blómin sem þar er stungið niður. Sjálfur slær Derek blettinn annan hvern dag þegar veður leyfir.

Hrós blaðamanns um að flötin líti út eins og gervigras fær heldur dræmar undirtektir, en hún er svo fullkomin að liggur við að hægt væri að pútta á henni.

Derek og eiginkona hans Alda Möller hafa verið búsett á sama stað í Kópavogi síðan 1989.

„Við erum búin að búa hérna mjög lengi, við erum að verða með þeim elstu hérna held ég,“ segir Alda. Garðurinn er eins og mynd á póstkorti og skemmtilegur tími fram undan hjá þeim hjónum að dedúa við hin ýmsu verkefni sem fylgja því að halda honum við.

Bæði eru menntuð í náttúrufræðum, hún er matvæla- og lífefnafræðingur og Derek er landbúnaðarfræðingur og vann við rannsóknir lengi vel. Þau kynntust í Englandi, þaðan sem Derek er.

„Ég ólst upp í Bretlandi, er fæddur og alinn upp á Wight-eyju í Ermarsundi, þar var stór garður og mikil grænmetisrækt og ávextir. Það var aðallega mamma sem sinnti garðinum, en við hjálpuðum til og þá smitaðist maður af þessum áhuga.“

Alda er aftur á móti Siglfirðingur.

„Á Siglufirði var nú annað að gera á sumrin en að stússa í garðvinnu. En ég hafði dálítinn áhuga á görðum og þegar ég var lítil og þar sem ég átti heima voru reynitré og bellis og ég þóttist nú eitthvað vera að passa þetta og svo þegar við fluttum þá kvaddi ég þau öll og heyrði ekki fyrr en löngu seinna að það væri til eitthvað sem héti „tree-hugging“,“ segir Alda, sem var þá tólf ára. „Ég fann að ég hafði áhuga á því sem greri en á Siglufirði voru fáir að hugsa um garða, þar var svo mikil síldarvinna.“

Eftir að þau tóku saman í Englandi leigðu þau hús með garði og segir Derek að áhugi Öldu á garðyrkju hafi vaxið enn meira.

Læra af reynslunni

„Fyrstu árin hér fólu í sér mikla vinnu að tína upp og umbylta garðinum,“ segir Alda. Þrátt fyrir að hafa bæði náttúrufræðilegan grunn þá lá þekkingin ekki beint í garðyrkju, samt fengu þau sér enga fagaðstoð við garðinn þegar þau byrjuðu. „Derek byggði pallinn sjálfur og hannaði hann og ég myndi segja að þessi garður sé algjörlega okkar hönnun og vinna.“

Þau áttu mikið verk fyrir höndum og segja margt hafa legið undir skemmdum. Derek bendir á grjótkant ofan við garðinn sem þau þurftu til að mynda að bæta í og laga. Vestanmegin í garðinum er svakalega flott grindverk gert úr bambusstöngum, líklega það eina á landinu, en Derek hannaði grindverkið og smíðaði sjálfur.

„Ef maður hefur áhuga þá er mjög auðvelt að tileinka sér það sem þarf í garðyrkju og læra af reynslunni,“ segir Alda og vill ítreka að mikilvægt sé að byrja á að hugsa um moldina, hvernig hún þarf að vera og hvar tré og plöntur þurfi að vera til að vaxa og dafna.

Þau eru sammála um mikilvægi þess að þekkja jarðveginn.

„Þegar á að gróðursetja plöntur í beð þá er ekkert skynsamlegt að grafa bara holu og setja plöntuna ofan í, þú þarft að undirbúa jarðveginn og bæta í lífrænu efni, t.d. hrossaskít,“ segir Alda.

Alda stendur upp og nær í blómapott og sýnir hvernig þau blanda saman moldinni úr moltukössum við austurendann á garðinum við vikur eða önnur steinefni, allt til þess að létta moldina í pottinum.

Já, þau eru með moltukassa. Þetta eru sko alvöru, hugsar blaðamaður með sér.

„Það er gaman með þessa kassa, þetta er ekki merkilegt að sjá, en þegar við fáum garðyrkjufólk til okkar þá segir það að þetta sé hjarta garðsins.“ Kassarnir eru þrír og Derek segir það taka þrjú ár hérlendis fyrir lífrænt efni að rotna. „Þú getur ímyndað þér hvað kemur mikill lífrænn úrgangur úr svona garði.“ Ekki fer þó allt í kassana, hluti fer á Sorpu, það sem þau vilja ekki hafa í moltunni eins og fræmyndandi illgresi.

Miklar pælingar

Þegar þau eru spurð að því hvort það skipti máli – óháð útliti – hvar plönturnar séu staðsettar, svarar Alda að miklar pælingar liggi að baki. „Ef þú setur plöntu á kolrangan stað þá þrífst hún einfaldlega ekki.“

Þau benda á að garðurinn sé frekar skuggsæll og að ákveðin tré þurfi að klippa svo sólin skíni á hluta garðsins. Þá stendur Derek uppi í sérhönnuðum öryggisstiga til að ná í efstu toppa trjánna.

„Garðurinn er skuggsæll ofan til og þá skiptir máli að rækta plöntur sem þrífast best við svoleiðis aðstæður. Bæði les maður og lærir af reynslunni hvað hentar best,“ segir Alda. „Nær húsinu er sólríkara langt fram eftir kvöldi og þá setjum við þar allt sem við vitum að vill vera mest í sólinni.“

Hún bendir á plöntustand við húsvegginn sem hún kallar „lewisiu-theatre“ og segir praktískt að akkúrat þessar plöntur séu á standinum upp við húsið, undir þakskegginu, því þær þoli ekki rigningu en vilji mikla sól. „Sumarblóm una sér líka best í sólskininu.”

Við hlið plöntustandsins hefur ægifögur klifurrós teygt sig upp húsvegginn og segir Derek rósina vera um tíu ára.

Á pallinum við húsið er einnig fjöldi blóma í bökkum sem bíða þess að komast niður í jarðveginn. „Við erum aðallega að bíða eftir að vorlaukarnir verði búnir, þá tökum við þá upp því þeir vaxa ekkert aftur,“ segir Alda og Derek bætir við að laukarnir hafi verið svo ánægðir í góða veðrinu sem var í maí að þau tími ekki að taka þá upp.

Derek og Alda rækta sumarblómin sjálf. Þau kaupa fræ sem þau sá að vori. Innandyra eru þau með sérstaka plöntulýsingu svo fræin spíri vel, en Derek segir skipta mestu máli að spírurnar fái næga birtu. Þau telja að flestir í garðyrkju rækti sumarblómin sjálfir.

Lengjum ánægjutímann

Í garðinum miðjum er krúttleg tjörn. Þegar kveikt er á dælunni heyrist lækjarniður svo þeim finnst þau vera enn meira uppi í sveit, líkt og Alda bendir á og hafa þau ekki fundið neina þörf fyrir að vera með sumarbústað. Umgjörð tjarnarinnar var til staðar þegar þau keyptu húsið, en í kringum hana var enginn gróður líkt og nú. Þá hafa þau einnig komið fyrir stórum steinum í tjörninni og uppi á einum þeirra stendur falleg skjaldbaka, í takt við garðálfana sem má finna vítt og breitt um garðinn, sem Alda segir barnabörnin hafa svo gaman af að koma fyrir.

Frá tjörninni leiða þau blaðamann að beði með grænum plöntum. Þar benda þau á mismunandi græna liti sem séu svo mikilvægur partur af fjölbreytninni.

„Við höfum mest gaman af mismunandi grænum litum. Þetta getur verið gulgrænt, grágrænt, blágrænt, ljóst og dökkt. Við erum ekkert endilega alltaf að sækjast eftir einhverju blómstrandi.“ Derek bendir á brúskur sem hann segir blómstra ómerkilegum blómum en að þau rækti þær fyrir græna litinn og formið. „Sumt er svo skringilega grænt að það er eiginlega rautt,“ bætir Alda við og bendir á aðra litla plöntu í beðinu.

Spurð um tímann sem þau verji í garðinum svarar Alda: „Undanfarið höfum við verið daglega hérna. Svo koma tímabil sem við erum að gera annað en garðurinn er nú svona staðurinn þar sem okkur er helst að finna.“

Derek skýtur inn í: „Manni líður bara vel úti í garðinum og þar sem manni líður vel, það sækir maður í. Þetta er okkar áhugamál og tómstundir. Við verjum þar talsverðum tíma á vorin, hreinsum það dauða sem hefur legið og verndað ræturnar yfir veturinn. Svo er maður að spá og spekúlera hvað hefur lifað af og hvað hefur horfið.“

Eruð þið í garðvinnu yfir vetrartímann líka?

„Ekki beint að vinna úti í garðinum um hávetur, það er ekkert að gera. Plönturnar eru í dvala … En maður er að plana,“ svarar Derek. „Við plöntum laukum og túlípönum seint á haustin. Í nóvember, desember, janúar og febrúar er lítið að gera. Svo í mars fara menn að sá fyrir sumarblómum í potta eða bakka.“

Alda samsinnir og bætir við: „Það sem mér finnst skipta máli hér á Íslandi er að lengja tímann sem þú getur haft gaman af garðinum með því að hafa jurtir sem taka við sér mjög snemma, blómstra jafnvel í mars, og hins vegar að hafa jurtir sem blómstra í september og standa fram í október. Svo á veturna að passa að hafa mikið sígrænt, sérstaklega þegar komið er heim að húsinu að þar sjáist í græna litinn. Sígrænu runnarnir og trén, það er það sem veitir ánægju á veturna.“

Það er ljóst af samtalinu að þrotlaus vinna þeirra í garðinum hefur heldur betur borið árangur. Hjónin hafa prófað ýmislegt og með alls kyns tilraunum fundið út hvað virkar og hvað ekki.

„Ég held að flestir sem eru í alvöru garðyrkju séu alltaf að stúdera. Hvernig gengur þetta og hitt, á að færa þessa plöntu, líður henni betur annars staðar? Það myndast einhvers konar andlegt samband,“ segir Alda að lokum.