Rafķžróttir voru ekki mjög įberandi ķ umręšunni žegar Valgeir Žór Jakobsson og Žorkell Mįr Jślķusson įkvįšu aš skrifa BA-ritgeršina „Žetta bjargaši lķfi mķnu“ um félagslegan įvinning žeirra. Titillinn vķsar til orša eins višmęlenda žeirra sem telur skipulagt rafķžróttastarf hafa bjargaš lķfi sķnu.
„Žetta var svona soldiš framsękiš. Žaš mį alveg višurkenna žaš,“ segir Valgeir Žór um ritgeršina sem žeir félagar skilušu fyrir tępum fimm įrum og Žorkell bętir viš aš hann muni ašallega eftir žvķ aš leišbeinandinn žeirra, Įrni Gušmundsson, og fleiri hafi ašallega staldraš viš hversu lķtiš hafi veriš skrifaš og ķ raun vitaš um višfangsefni žeirra.
Bišlistar į rafķžróttaęfingar
„Og žaš var alveg įgętlega tekiš ķ žetta,“ segir hann. „Jį, alveg 100%,“ bętir Valgeir viš. „Žetta var 2020 žannig aš žetta fer aš detta ķ fimm įr brįšum. Žaš hefur allaveganna alls konar fólk lesiš žetta sem kom mér į óvart,“ bętir Valgeir viš og hlęr.
Įherslan į félagslega žįttinn
Žeir félagar, sem starfa saman ķ Félagsmišstöšinni Hólmaseli, lögšu upp meš žaš markmiš aš „fį skżrari sżn į žaš hvort skipulagt rafķžróttastarf hafi įhrif į vellķšan einstaklinga ķ gegn um félagslegan įvinning.“
Skemmst er frį žvķ aš segja aš eigindleg rannsókn žeirra leiddi ķ ljós jįkvęšan félagslegan įvinning af rafķžróttaiškun sem skili sér ķ žéttara og stęrra félagsneti.
Getur bjargaš lķfi manns
Valgeir og Žorkell grundvöllušu rannsókn sķna į vištölum viš fimm karlmenn sem allir höfšu keppt ķ rafķžróttum meš liši. Žegar ritgeršin birtist voru fjórir enn spilandi en einn hafši snśiš sér aš žjįlfun ķ rafķžróttum.
Fimmmenningarnir nefndu allir sterka tengingu milli andlegrar og lķkamlegrar heilsu og góšs gengis ķ rafķžróttum. Einn žeirra lżsti grķšarlegum breytingum eftir aš hann fór aš ęfa meš žjįlfara og gekk svo langt aš segja rafķžróttirnar eiginlega hafa bjargaš lķfi sķnu.
„Žį byrjaši ég aš taka mig į, žaš var ekki fyrr en žį žegar ég byrjaši aš hugsa um svona lķkamlega heilsu og andlega heilsu,“ sagši hann mešal annars og aš eiginlega žaš eina sem hann gęti sagt vęri aš žetta „svona eiginlega bjargaši lķfi mķnu.“
Sami višmęlandi sagšist jafnframt hafa veriš mjög einangrašur įšur en hann byrjaši aš spila meš lišinu sķnu og fullyrti aš „fyrir fólk sem į ekki mikiš af vinum žį getur žetta bjargaš lķfi manns.“
Önnur og betri nįlgun
Öllum bar žeim saman um aš veruleg breyting hafi oršiš į žvķ hvernig žeir spilušu tölvuleiki eftir aš žeir byrjušu ķ rafķžróttum. Spilatķminn hafi minnkaš meš breyttri nįlgun og aš ekki vęri bara veriš aš spila til aš spila. Žeir įttu einnig allir sameiginlegt aš žegar žeir byrjušu ķ rafķžróttum fundu žeir strax eitthvert eftirsóknarvert markmiš.
Žróar stafręnan rafķžróttažjįlfara
Spilamennskan varš aš mestu bundin viš ęfingar og alltaf stefndu žeir aš žvķ aš verša betri meš markvissum įrangri. Žannig lķkti einn žeirra „žessu aš miklu leyti viš ašrar ķžróttir žar sem aš hann ęfir sig oft einn įšur en hann fer į ęfingu žar sem aš hann ęfir meš öllum hinum, sķšan ęfir hann sig einn aftur ef žaš er eitthvaš sem žarf aš bęta.“
Foreldrar geta skipt sköpum
Rafķžróttamennirnir fimm létu žess einnig getiš aš stušningur foreldra og jįkvętt višhorf žeirra vęru mikilvęgir žęttir ķ velgengni ķ ķžróttinni. Allir įttu žeir sameiginlegt aš foreldrar žeirra voru ķ upphafi almennt frekar neikvęšir en eftir žvķ sem žau hafi oršiš vör viš hvaš var ķ raun og veru ķ gangi hafi višhorf žeirra breyst mikiš.
„Ég myndi segja aš eitt ašalatrišiš, sem oft vantar inn ķ žessa umręšu, er aškoma foreldra aš žessu,“ segir Valgeir. „Aš žau sżni žessu įhugamįli įhuga alveg eins og öllum öšrum ķžróttum. Mašur hefur mjög oft séš aš žaš eru foreldrarnir sem gera śtslagiš um hvora leišina krakkarnir fara. Hvort žau noti žetta sem heilbrigša tómstund eša einangri sig.“
Hann męlir žvķ meš aš foreldrar leggi sig fram um aš komast aš žvķ hvaša tölvuleiki börn žeirra eru aš spila og spila meš žeim. „Finna śt hverjar fyrirmyndir krakkanna eru, žvķ žetta eru oftast YouTuberar og annaš. En fyrir žessum krökkum eru žetta jafn miklar fyrirmyndir og Cristiano Ronaldo, skiluršu?“
Betra meš mömmu og pabba
Valgeir talar hér bęši af reynslu sem starfsmašur ķ félagsmišstöš og ekki sķšur af nokkurri žekkingu žar sem aškoma og nįlgun foreldra aš leikjaspilun kom viš sögu ķ rannsókn žeirra Žorkels.
Žannig kom fram ķ mįli tveggja višmęlenda žeirra aš višhorf foreldra žeirra hafi ekki byrjaš aš breytast til hins betra fyrr en žeir fóru aš sżna fram į aš žeir gętu aflaš sér tekna meš rafķžróttaiškun sinni.
Fortnite er ašalleikurinn
„Žau voru mjög į móti tölvuleikjum af žvķ aš ég spilaši svo mikiš žangaš til aš ég byrjaši aš fį borgaš fyrir žaš,“ sagši einn og bętti viš aš žau hefšu sżnt honum miklu meiri stušning ķ kjölfariš.
Hinn sagšist halda aš žaš „sé bara miklu betra fyrir andlegu hlišina“ hjį öllum aš hafa mömmu og pabba aš baki sér.
Lį einhvern veginn ķ loftinu
Žeir félagar segjast ekki hafa veriš neitt sérstaklega įkafir leikjaspilarar žegar ritgeršarefniš varš fyrir valinu. „Hann kannski ašeins meira en ég. Akkśrat į žessum tķma“ segir Valgeir.
„Jį,jį. Mašur var eitthvaš bara aš spila heima. Ekkert keppnis eša neitt žannig,“ segir Žorkell. „Bara žetta klassķska. FIFA,“ skżtur Valgeir inn ķ og Žorkell bętir viš: „Viš vorum svona mest aš spila Call of Duty saman, félagarnir.“
Valgeir segir žį hafa įkvešiš umfjöllunarefniš rétt įšur en Covid skall į og faraldurinn hafši aš sjįlfsögšu sķn įhrif. „Jį, og sķšan skrifušum viš žetta nįttśrlega ķ fyrstu bylgjunni,“ segir Žorkell og Valgeir heldur įfram:
„Žį var mašur nś bara soldiš fastur heima og žį byrjaši ég aš spila į kvöldin meš öllum strįkunum og fannst rosalega įhugavert aš ég vęri aš sökkva mér ofan ķ tölvuleiki.
Ég skildi ekki af hverju vegna žess aš ég er ekkert mikill tölvuleikjaspilari,“ segir Valgeir sem žarna įttaši sig į vęgi félagslega žįttarins žar sem hann hafi ķ raun meira veriš aš spjalla en endilega spila.
Einangrunin rofin
„Tómstunda- og félagsmįlafręšin er nįttśrlega žannig nįm aš žś ert aš skoša félagslķf, heilbrigšar tómstundir og heilbrigša nżtingu frķtķmans,“ heldur hann įfram og Žorkell bendir į aš žeir hafi lķka veriš og séu mikiš ķ kringum tölvuleiki ķ vinnunni.
Valgeir tekur undir og bętir viš aš um svipaš leyti hafi žeir veriš aš fį samžykkta fjįrveitingu fyrir rafķžróttaveri ķ félagsmišstöšinni. „Žannig aš žetta lį bara einhvern veginn ķ loftinu og tvinnašist einhvern veginn svona fķnt saman.“
Stórmót skilušu 17,9 milljöršum
Valgeir segir rafķžróttaveriš hafi, fyrstu tvö til žrjś įrin, ašallega hafa nżst til žess aš nį til jašarsettra hópa. „Eša krakka sem eru kannski aš einangra sig og viš vorum svona meira aš grķpa žau og snśa leikjaspiluninni frį žessu neikvęša yfir ķ jįkvętt.“
Hann segir žessa vinnu žó ekki hafa veriš skipulagša eins og gengur og gerist hjį rafķžróttafélögunum. „Okkar nįlgun į žetta sem starfsmenn ķ félagsmišstöš snerist ķ rauninni meira um aš rjśfa einangrun meš žvķ aš žau spilušu bara ķ sama rżmi.“
Stelpurnar okkar klįrar ķ slaginn
Žorkell bętir viš aš sķšan hafi veriš unniš markvisst aš žvķ aš hópurinn fęri aš gera eitthvaš saman og Valgeir heldur įfram: „Og žaš var alltaf svona rśsķnan ķ pylsuendanum. Viš hittumst kannski einu sinni ķ viku og svo kannski fimmta hvert skipti stungum viš upp į žvķ aš viš fęrum til dęmis ķ keilu.
Žį erum viš einhvern veginn aš sprengja śt žennan tölvuleik og žau eru allt ķ einu farin aš hittast. Žannig aš viš erum svona aš nota žessa félagslegu hliš tölvuleikja til žess akkśrat aš rjśfa einangrunina.“
Jįkvęš žróun
Ašspuršir segjast Žorkell og Valgeir ekki hafa fylgst sérstaklega vel meš žróun rafķžróttastarfs į Ķslandi sķšan žeir skilušu ritgeršinni. „Jį og nei. Ekkert rosalega mikiš en mašur hefur nįttśrlega alveg įhuga en nęr kannski ekki alltaf aš fylgjast nógu vel meš.“
Spenna ķ Fortnite-samfélaginu
Valgeir tekur ķ sama streng og segist vera meš annaš augaš į žvķ sem er ķ gangi. „Mašur fylgist bara svona af og til meš žvķ sem mašur hefur įhuga į ķ rafķžróttum. Ef mašur žekkir einhverja innan geirans eša eitthvaš žannig,“ segir hann og bendir į aš žaš sem blasi viš og fari hvergi milli mįla er aš rafķžróttir eru ķ mikilli uppsveiflu.
„Af žvķ aš ég er nś formašur SAMFÉS, sem hélt reglulega rafķžróttamót fyrir unglinga ķ félagsmišstöšvum, myndi ég allaveganna segja aš besta žróunin sem ég tek eftir er aš žetta er ekki bśiš aš ganga upp hjį okkur sķšasta eitt og hįlfa įriš.
Risastökkpallur inn ķ rafķžróttaheiminn
Eiginlega bara af žvķ aš žaš er ekki žörf fyrir žessi mót lengur vegna žess aš žaš er svo mikiš af rafķžróttamótum ķ gangi.
Žegar viš byrjušum vantaši ķ raun žessa umgjörš og žennan aldurshóp vantaši rafķžróttamót en nś hefur žetta snśist alveg viš. Žaš er oršiš svo mikiš ķ gangi fyrir žau aš žaš er ekki žörf fyrir okkur lengur og ekki ętlum viš aš vera ķ samkeppni viš Rafķžróttasambandiš. Žetta er mjög jįkvętt vegna žess aš žetta var ekkert svona fyrir akkśrat žremur įrum.“
Žorkell og Valgeir taka žvķ ešlilega undir aš žróunin į allra sķšustu įrum hljóti aš mega teljast hafa rennt stošum undir nišurstöšur žeirra sem vörpušu „heldur jįkvęšu ljósi į tölvuleikjaspilun meš rafķžróttališi“.
Auk žess sem rannsóknin hafi sżnt fram į hvaš helst žurfi aš einblķna į til žess aš rafķžróttastarfiš geti stušlaš aš félagslegum įvinningi žįtttakanda; vellķšan og bęttri heilsu.
„Jį og mašur sér lķka umgjöršina sem rafķžróttafélögin eru meš og er einhvern veginn stórkostleg. Aš žau séu aš sjį svona vel um alla. Žaš skiptir lķka miklu mįli,“ segir Žorkell og Valgeir kjarnar žetta ķ einni setningu: „Lķkami og hugur. Žetta helst allt ķ hendur.“