Það er alltaf leið

Flugferðin sem var farin til að sækja Harald Örn Ólafsson á norðurpólinn hefur gengið vel, en löng hefur hún verið og ströng. Lagt var upp frá Resolute Bay í gærmorgun, árla, en þaðan eru um 1700 km á pólinn. Með í för voru Una Björk Ómarsdóttir, unnusta Haralds Arnar, Ingþór Bjarnason, félagi hans á fyrsta hluta göngunnar, og Hallur Hallsson og Skúli Björnsson úr svokallaðri bakvarðasveit leiðangursins. Flogið var á Twin Otter-vél og tíu tíma tók að ná norðurpólnum, en tvisvar var millilent til að taka bensín, fyrst við veðurstöðina Eureka og síðan á ísnum við 86. breiddargráðu, þar sem bensínbirgðir eru geymdar fyrir leiðangra.

Fyrst í stað var flogið yfir snævi þakin en brött og hrikaleg fjöll eyjanna nyrst í Kanada og síðan út yfir ísinn á Norður-Íshafinu. Þá fyrst gerði maður sér grein fyrir erfiðleikunum sem félagarnir Ingþór og Haraldur Örn þurftu að glíma við. Sléttir kaflar voru í sífellu brotnir upp af þrýstihryggjum sem kvíslast um ísbreiðuna. Þar hafa ísflekar mæst og þrýst upp með tilheyrandi uppbroti íshellunnar. Þá voru ótrúlega víða vakir; langar rennur, ýmist með ísskæni eða alveg opnar, sums staðar stóreflis opin vötn. Vakirnar hafa verið að opnast í auknum mæli á síðustu dögum því veður hefur verið hlýnandi á pólsvæðinu. Merkti flugbraut með bláum plastpokum
Vel gekk að finna Harald Örn á ísbreiðunni, en sérkennilegt var að sjá þennan litla skærlita díl þar sem nokkrir íshryggir mættust. Haraldur Örn hafði merkt flugbraut með bláum snjófylltum plastpokum og sjálfur stóð hann keikur við tjald sitt og sleða meðan flugstjórinn gerði fimm atrennur að brautinni. Loks var lent og ísnálar þyrluðust um vélina, en annars var veðrið ákaflega gott og bjart þegar rennt var upp að tjaldinu og Una Björk hljóp í fang fagnandi og gleiðbrosandi unnusta síns. Eftir 45 mínútna stopp, þar sem skálað var í kampavíni, faðmast og ljósmyndir teknar, var búnaði pólfarans hlaðið í vélina og snúið til baka. Bensín var aftur sett á vélina á 86. breiddarbaug og síðan var haldið til gistingar í veðurstöðinni Eureka, en þá hafði flugferðin staðið í 17 klukkustundir. Klukkan var tvö að nóttu þegar komið var til Eureka og áætlað að halda áfram í morgunsárið til Resolute Bay. Leiðangursmenn koma síðan til Íslands á mánudagsmorgun. Öll fita farin
Áður en Haraldur Örn lagðist til svefns hér í Eureka fór hann í langþráð steypibað, og sagði það hafa verið mikinn lúxus. „En ég sé að ég hef horast mikið,“ sagði hann. „Öll fita er farin og ætli það hafi ekki eitthvað af vöðvum rýrnað líka. Það mátti ekki tæpara standa að þið kæmuð að ná í mig, ísinn er búinn að vera að brotna svo mikið upp hérna síðustu tvo daga,“ sagði Haraldur Örn þegar hann var búinn að faðma unnustu sína, Unu Björk Ómarsdóttur, Ingþór Bjarnason og félagana úr bakvarðasveitinni, Hall Hallsson og Skúla Björnsson. Skemmtilegra í seinna skiptið
„Þetta er langt, því er ekki að neita,“ segir hann þegar hann er spurður hvort hann sé ekki þreyttur við ferðarlok. „Ég er búinn að vera tvo mánuði að ganga þessa 770 kílómetra. En mér líður vel og ég er hraustur. Ég tók þetta af skynsemi, er mjög vel á mig kominn og var það vel stemmdur að ég gekk tvisvar á pólinn. Eftir fyrsta skiptið rak mig tólf km í burtu og þá gekk ég aftur á pólinn. Ég er í mjög góðu standi og hefði alveg getað haldið áfram ef því væri að skipta,“ en Haraldur bætir síðan við að það standi nú ekki til, hann hlakki mikið til að komast heim. „Það var skemmtilegra í seinna skiptið, ég verð að viðurkenna það. Þá var ég ekkert þreyttur og þá meðtók ég þetta einhvern veginn betur. Það var einhvern veginn meiri gleði þó að stóra stundin hafi vissulega verið í fyrra skiptið, það var þá sem göngunni lauk. Þetta er ekki bara að þramma yfir einhvern ís og ná tilteknum punkti, þetta hefur víðtækari merkingu að mínu mati. Maður er að setja sér takmark og maður getur gert það sem mann langar til ef allt er rétt gert.“ Endalaus víðátta af íshryggjum
Haraldur steytir hnefann í fögnuði þegar hann stígur upp í flugvélina af ísnum, sem hann hefur gengið og sofið á í tvo mánuði. Á meðan flugmennirnir aka vélinni fram og aftur og reyna að slétta flugbrautina rýna þeir Ingþór út um gluggana og spá í vakirnar sem kvíslast um allt og net þrýstihryggja, sem er svo óreglulegt að það er erfitt að gera sér í hugarlund að það sé mögulegt að fara yfir þetta svæði á skíðum. „Fólk heldur kannski að þetta sé sléttur snjór sem maður er að ganga yfir en það er nú langt frá því,“ segir Haraldur Örn. „Það er ekki sléttur blettur hérna. Maður er heppinn að finna svona staði þar sem mögulegt er fyrir flugvél að lenda.“ „Og þetta lítur miklu betur út úr lofti en af jörðu,“ skýtur Ingþór inn í. „Já, oft þegar maður hefur staðið með sleðann, sem er svona 80 kíló, hefur ekkert verið að sjá nema endalaus víðáttan full af íshryggjum, hólum og hæðum og maður bara situr fastur. Togar og togar og maður hreyfist varla. Maður hugsar: Þetta er ekki hægt! En ein setning festist í huga mér: Það er alltaf leið. Hversu illa sem þetta leit út, hversu vonlaust sem þetta virtist vera, þá sannfærði ég mig um að það væri einhver leið. Ég kom kannski að íshrygg sem var úr ísblokkum á stærð við sumarbústaði, og ég hugsaði: Hvernig á að vera hægt að komast yfir þessi ósköp?! En það var alltaf leið.“ Þegar vélin er að hefja sig til flugs segir hann eins og við sjálfan sig: „Er maður virkilega að yfirgefa þennan heim hérna. Mér gekk virkilega vel að finna pólinn. GPS-tækið hreinlega taldi niður, ég var 300 metra frá, 250, og svo var ég kominn. Ég öskraði þegar ég var kominn þangað. Ég var svo þreyttur að ég hafði ekki rænu á að gera neitt annað en hringja heim og fara svo að hvíla mig,“ segir Haraldur. Stöðugt á vaktinni „Þetta gengur mikið út á að vera sífellt að passa upp á sig; ekki vera svangur, ekki vera kalt, ekki detta í vök, ekki láta vindinn blása of mikið framan í sig, þá kelur mann, gæta sín á að hvílast nóg; maður þarf að passa sig ákaflega vel,“ heldur hann áfram. Ég var mjög meðvitaður um allt það sem ég þurfti að gera. Alltaf að hlusta á líkamann; gæta þess að láta hjartað ekki slá of ört. Norðurpóllinn er erfiður, það eru allt önnur lögmál hér en á Grænlandsjökli og suðurskautinu. Það þarf meiri orku, meiri einbeitingu, mótlætið er svo mikið hér. Það var svo oft sem maður sá enga glætu. Allt virtist vera lokað en svo gerist eitthvað og maður losnar. Maður er læstur milli hryggja en skyndilega verður allt slétt eins og augað eygir og virðist ætla að verða þannig næstu fimm dagana, en eftir einn og hálfan tíma er það búið og aftur hryggir að glíma við. Þetta var veruleg áskorun. Það má ekkert klikka og hugurinn verður að vera rólegur. Ef maður snýr við í höfðinu er eins gott að hætta strax.“ Létti þegar vélin lenti
En hvernig var tilfinningin að sjá flugvélina koma? „Það var spennuþrungið augnablik, að það væri virkilega að gerast að ég væri að fara af ísnum. Mér létti þegar vélin lenti, því ég vissi ekki hvort brautin sem ég valdi var nógu góð. En ég fann að þetta var loksins á enda og sérstakasta augnablikið var líklega þegar ég steig upp í flugvélina af ísnum sem ég er búinn að vera á í tvo mánuði. Ég steig loks inn í eitthvað „reglulegt“. Ein af fáum stundum sem ég varð einmana á ísnum var einmitt þegar ég sá þotu uppi í háloftunum. Ég tók eftir því hvað hún var eitthvað regluleg; ekki brotin og óregluleg eins og ísinn sem ég var á. Hitt skiptið þegar ég var einmana var á pólnum, að hafa ekki einhvern að fagna með mér. Annars hef ég verið í svo góðu sambandi við fjölskylduna, kvölds og morgna; þessi tengsl við fólk hjálpuðu alveg gríðarlega. Mér gekk vel að takast á við að vera einn; mér fannst ég aldrei vera einn.“ En til hvers hlakkar hann þegar heim kemur? „Það er svo margt. Fyrst er bara að vera með fjölskyldunni. Nú er ég búinn að hitta Unu og svo hitti ég foreldrana og bræðurna, og svo er það maturinn! Hjá pólförum snýst mikið um mat á meðan á ferðinni stendur og lengi á eftir. Maður brennir svo miklu og þarf mikið; hugsanirnar snúast mikið um mat. Ég á eftir að njóta þess mikið að borða á næstunni. Og svo hlakka ég mikið til að leggjast í mjúkt rúm! Ég er búinn að sofa á köldum klaka. Mér var ekki kalt núna seinnipart ferðarinnar, en stundum fyrst, þegar kuldinn fór niður í 50 stig á næturnar. Ég hef skynjað rosalega vel hvað fólk hefur staðið með mér. Fjölskyldan, vinirnir, bakvarðasveitin, –ég hef fundið fyrir því, Svo hefur fólk sem ég þekki ekkert verið að biðja fyrir mér, það er líka eins og verndarengill hafi verið yfir mér. Þetta var enginn dans á rósum, það er stanslaus barátta að komast á norðurpólinn. Eins og dæmin sanna er ekki sjálfgefið að það takist. Ég held ég eigi þessum stuðningi og hvatningunni mikið að þakka. Þegar maður er einn í svona heimi geta nokkur hvatningarorð skipt gríðarmiklu máli.“ Hann er spurður hvað hann hafi gert fyrst eftir að hann kom á pólinn. „Hvað ég gerði? Ég rak upp rosalegt öskur,“ segir hann og brosir. „Og ég festi staðsetninguna 89,59,99 á bæði GPS-tækin, en það er nákvæmlega póllinn. Í fyrra skiptið var ég svo þreyttur að ég gleymdi að vista stöðuna fyrr en ég mig hafði rekið 300 metra. Svo tók ég byssuna og hleypti af skoti, og í tjaldinu fékk ég mér köku sem Una hafði bakað og koníak. Og ég naut þess svo sannarlega.“ Skemmtilegt að fá að taka svolítinn þátt í ævintýrinu
Haraldur Örn og Una Björk sátu þétt saman í flugvélinni og héldust í hendur. „Það er nýtt hjá okkur að þú hlýir mér um hendurnar, venjulega ert þú sú handkalda,“ segir hann og þau flissa. „Það er alveg ólýsanlegt að vera búin að fá hann aftur til sín,“ segir Una Björk, „ég er ekki alveg búin að átta mig á þessu. Það er frábært hvað hann lítur líka vel út, er hress og hraustur. Mér fannst alveg ótrúleg upplifun að fá að fljúga yfir ísinn og hugsa um að hann skuli hafa gengið yfir allt þetta. Það er ákaflega gaman að fá nasasjón af þessu svæði sem hann hefur verið á. Ég var búin að sjá mikið af myndum frá leiðöngrum á þessum slóðum og gerði mér því í hugarlund hvernig þetta væri. En það þarf að leggja gífurlega mikið á sig til að geta þetta, til að sigrast á þessum erfiðleikum, og ég vissi að Haraldur gæti það. Já, það er mjög skemmtilegt að hafa komist hingað og fengið að taka svolítinn þátt í ævintýrinu.“Sérkennilegt var að sjá lítinn skærlitan díl í auðninni þar sem nokkrir íshryggir mættust. Þarna var Haraldur Örn Ólafsson, tjald hans og sleði. Þarna var norðurpóllinn. Einar Falur Ingólfsson var meðal þeirra sem sóttu Harald Örn á pólinn í fyrrinótt og sendi þessa frásögn og myndir frá Eureka í gærmorgun eftir langt og strangt ferðalag.